Η υποτίμηση του ανθρώπου

Ή αλλιώς, τι δεν πρόκειται να καταλάβουν ο Πάσχος Μανδραβέλης και αυτός ο τζιτζιφιόγκος Μπάμπης Παπαδημητρίου..

Για μας τους υπόλοιπους και μη φανατικούς, είναι πολύ εύκολο να καταλάβουμε ότι οι οικονομική υποτίμηση είναι το λιγότερο και μικρότερο κακό. Αρκεί να συγκρίνουμε πώς έπρεπε να είναι και να ζει ο άνθρωπος και που κατάντησε και τότε θα καταλάβουμε τι σημαίνει συρρίκνωση και υποτίμηση του ανθρώπου.

Ο Μαρξ περιγράφει τα οικουμενικά και πανανθρώπινα γνωρίσματα που προσιδιάζουν στην «ουσία» της ανθρώπινης φύσης και κάνουν τον άνθρωπο να ξεχωρίζει από τα άλλα έμβια όντα.

Κατ αρχάς είναι εκ φύσεως δημιουργικό όν γιατί με την εργασία του μετασχηματίζει το περιβάλλον του και μέσα από αυτήν την διαδικασία αυτοπραγματώνεται και ο ίδιος συγκροτώντας ελεύθερα και τον εαυτόν του ως φορέα δημιουργικής δράσης. Αυτή η δημιουργική δράση απαιτεί συλλογική προσπάθεια και γιαυτό η ανθρώπινη φύση είναι «συλλογική» και όχι «μονολογική»-ατομικιστική.

Ο άνθρωπος είναι επίσης ένα «καθολικό και οικουμενικό όν» που έχει τη δύναμη να μετασχηματίσει ολόκληρο τον κόσμο γιατί μπορεί να παράγει και να δημιουργεί ακόμα και όταν δεν το απαιτεί κάποια άμεση φυσική ανάγκη του, όπως για παράδειγμα να κάνει τέχνη.

 Τέλος, είναι μια συνειδητή ύπαρξη με θέληση και αναστοχασμό διότι επιστρέφει πάνω στο αντικείμενο της δράσης του, είναι παραγωγός νοήματος και ιδεών για τον κόσμο αλλά και για την θέση του ανάμεσα σε αυτόν..

Τι έχει απομείνει λοιπόν σήμερα απ όλα αυτά; Τελικά ούτε ο Μάρξ δεν μπόρεσε να φανταστεί το βάθος της σημερινής υποτίμησης της ανθρώπινης υπόστασης.  Από την εποχή του, ήδη είχε παρατηρήσει ότι η γενικευμένη εμπορευματοποίηση των πάντων μετατρέπει τον άνθρωπο από υποκείμενο σε αντικείμενο.

Ο άνθρωπος «αλλοτριώνεται», δηλαδή αποξενώνεται από τον εαυτόν του και το προϊόν της εργασίας του, γίνεται ο ίδιος ένα προϊόν στη διάθεση της αγοράς. Οι ανθρώπινες σχέσεις μεταλλάσσονται σε σχέσεις μεταξύ των πραγμάτων ενώ τα πράγματα προσωποποιούνται και τα πρόσωπα «πραγμοποιούνται».

Τα πάσης φύσεως προϊόντα, είτε πράγματα είτε άτομα, αποκτούν μια ανεξάρτητη αγοραία υπόσταση και γίνονται πιο σημαντικά από τους ανθρώπους..

Έχει περάσει περισσότερο από 1,5 αιώνας από την εποχή του Μαρξ και σήμερα διαπιστώνουμε ότι ακόμα και από τον «πάτο» υπάρχει ακόμα πάρα κάτω.. Βιώνουμε πια την εποχή της λεγόμενης «δικτατορίας της αγοράς» όπου αξίζει μόνο ό,τι πουλάει.. Ο,τι δεν πουλάει, άνθρωποι και πράγματα, ρίπτονται στον καιάδα του κοινωνικού αποκλεισμού και της ανυπαρξίας.

Βλέπουμε για παράδειγμα τα σύγχρονα άτομα-τηλεοπτικά προϊόντα, όπως παίχτες ριάλιτι και μοντέλα, μάγειρους και υποψήφιους «Μάστερ Σεφ» που όσο φαίνονται και πουλάνε στην αγορά γίνονται περισσότερο σημαντικοί από ό,τι δεν φαίνεται και δεν πουλάει..

Τώρα, μετά τον Μαρξ, έρχονται οι σύγχρονοι στοχαστές που εντοπίζουν μια περαιτέρω «υποτίμηση» της ανθρώπινης υπόστασης.

Ο Ζίγμουντ Μπάουμαν εξηγεί ότι έχουμε πια περάσει σε μια «κοινωνία της κατανάλωσης», όπου η ανθρώπινη αξία ορίζεται πλέον σε σχέση με τη θέση της στην αγορά και στην κατανάλωση.

Ο Τσάρλς Τέιλορ τονίζει ότι η επικράτηση ενός άκρατου ατομικισμού οδηγεί στην αναδίπλωση των ατόμων στον εαυτό τους, στη συρρίκνωση των ηθικών και πνευματικών τους οριζόντων και επομένως σε μιαν απώλεια νοήματος.

Ο Ρίτσαρτ Σένετ θεωρεί πως σε μια κουλτούρα, όπου προκρίνονται ο αυτάρεσκος ατομικισμός, η αστάθεια, ο βάρβαρος ανταγωνισμός και η στιγμιαία αντίληψη του χρόνου, κανένας δεν έχει πια λόγο να νοιαστεί για τον συνάνθρωπό του και να πιστέψει στη συλλογική δράση.

Τέλος ο Ντάνιελ Μπέλ λέει ότι άνθρωπος σήμερα δεν είναι μόνο ένα αλλοτριωμένο, αποξενωμένο και ετεροπροσδιορισμένο ενεργούμενο, όπως έλεγε ο Μαρξ, αλλά είναι αυτός που θρέφεται και χορταίνει απ την ίδια την αλλοτρίωση και την αποξένωσή του..

Αυτή λοιπόν είναι η υποτίμηση του ανθρώπου και όχι μόνο. Τώρα πλάκωσε και ο φόβος. Τον τελευταίο καιρό παρακολουθούμε, πώς μια ολόκληρη χώρα μπορεί να γυρίσει 70 χρόνια πίσω μέσα σε μια μέρα μόνο.. Τέτοια ωμή βία ουδέποτε έχει ασκηθεί στη ζωή μας και στην κοινωνία. Η οικονομική υποτίμηση είναι το λιγότερο.

Ο άθλιος πασοκισμός ανέλαβε συνειδητά την βρώμικη δουλειά να συρρικνώσει, να «υποτιμήσει» περισσότερο τον άνθρωπο και την κοινωνία για να ευτυχίσουν οι αριθμοί και οι τοκογλύφοι, συνεπικουρούμενος από φανατικούς Μανδραβέληδες και το σύνολο σχεδόν των μίντια της χώρας που σπέρνουν τον φόβο και τον τρόμο στους ανθρώπους ότι θα τους κόψουν και τα δύο πόδια για να αποδεχτούν παθητικά το κόψιμο μόνο του ενός..

Ζούμε μέρες βαθειάς ντροπής για τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό μας. Ένας πολιτισμός που ξεκίνησε από τον Διαφωτισμό μια πορεία προς την πρόοδο του ανθρώπου και της κοινωνίας για να καταλήξει στην σημερινή έσχατη υποτίμηση του ανθρώπου και της κοινωνίας. Ποιος Βολτέρος, ποιός Λόκ, ποιος Σμίθ και ποιος Κάντ, θα φαντάζονταν ποτέ ότι, ύστερα από αιώνες αγώνων, κατακτήσεων και προόδου, ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός θα έφτασε σε τέτοια παρακμή ώστε κάποιες «αγορές», δηλαδή μια φούχτα διεθνών αλητών και τοκογλύφων, να καταλύουν απροσχημάτιστα δημοκρατίες και εθνικές ανεξαρτησίες και να αποφασίζουν αυτοί για τις τύχες ολόκληρων κρατών και λαών..

Αυτά δεν πρόκειται ποτέ τους να τα καταλάβουν οι νεοφιλελεύθεροι Μανδραβέληδες. Είναι τόσο φανατικοί που αδυνατούν να δουν ότι μαζί με τη συρρίκνωση του ανθρώπου έχει συρρικνωθεί και η σκέψη τους..

Βιβλιογραφία

Μαρία Αντωνοπούλου, Οι Κλασικοί της κοινωνιολογίας. Κοινωνική θεωρία και νεότερη κοινωνία, Εκδ. Σαβάλλας Αθήνα 2008

Taylor Tsarls, Οι δυσανεξίες της Νεωτερικότητας, εκδ.Εκρεμές, Αθήνα 2006

Ρίταρτ Σενετ, Η Κουλτούρα του Νέου Καπιταλισμού, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 2008

Ο Zygmund Bauman, Η Μετανεωτερικότητα και τα δεινά της, εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 2002

Ντ. Μπέλ, Ο πολιτισμός της μεταβιομηχανικής Δύσης, εκδ.Νεφέλη, Αθήνα 1999

Posted by sofistis