Αντώνης Σαμαράς: Η Μοίρα της "Σχολής Αβέρωφ";

 

Η περίπτωση του κ. Σαμαρά όμως έχει κι αυτή το δικό της πολιτικό ενδιαφέρον και μετά την πρόσφατη συνέντευξή του, έχουμε πλέον μια σχεδόν ολοκληρωμένη εικόνα. Το πολιτικό παρελθόν του κ. Σαμαρά είναι γνωστό. Αξίζει όμως να επισημάνουμε δυο-τρία σημεία, πολύ χαρακτηριστικά, συγκρίνοντάς τα με τα σημερινά.

Πρώτον ο κ. Σαμαράς "ανήκει" στην "Αβερώφεια" σχολή σκέψης, που θέλει ως κυριαρχικό στοιχείο της πολιτικής δράσης τον εθνικό - όχι εθνικιστικό, καμία σχέση - λόγο. Όχι τον οικονομικό, όχι τον ιδεολογικό/κομματικό. Ο "εθνικός" πολιτικός λόγος - το έθνος δηλαδή ως αφετηρία πολιτικής σκέψης - είναι εύληπτος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί υπό διαφορετικές συγκυρίες, είναι θεμιτός και αναγκαίος, αλλά δεν παράγει ορατά πολιτικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, ώστε η άποψή μας να γίνει αντιληπτή, τα κρίσιμα ερωτήματα σήμερα κινούνται στο χώρο της ...

οικονομίας, προφανώς. Μια απάντηση θα μπορούσε να είναι εκείνη της Αριστεράς, αναλόγως της απόχρωσής της: από την εφαρμογή των αρχών του υπαρκτού σοσιαλισμού, όπως προτείνει το ΚΚΕ, μέχρι την πρόταση να μην πληρώσουμε τα χρέη μας όπως πρεσβεύει ο ΣΥΡΙΖΑ. Δεν εξετάζουμε αν είναι ορθές ή όχι οι προτάσεις, αλλά το γεγονός ότι οι απαντήσεις στα ερωτήματα προκύπτουν μέσα από την ιδεολογική/κομματική τους τοποθέτηση. Η σχολή πολιτικής σκέψης του κ. Σαμαρά προσδιορίζεται από τι δική του φράση: "Επί της αρχής να βοηθήσω τον τόπο είμαι έτοιμος να κάνω οτιδήποτε." . Αυτή η φράση είναι τόσο κενή όσο σπουδαία κι αν ακούγεται. Εμπεριέχει τα πάντα. Η πολιτική όμως απαιτεί πράξη. Δεν είναι κακό να μιλάς για το έθνος και την πατρίδα. Υποτίθεται όμως ότι πρέπει να λες και συγκεκριμένα πράγματα, σε μια συγκεκριμένη γραμμή και με μια συγκεκριμένη ιδεολογική "πυξίδα".

Δεύτερον η διαχρονική πολιτική πορεία του κ. Σαμαρά - από τα γεγονότα της "Πολιτικής Άνοιξης" κλπ - σε συνδυασμό με τη σημερινή στάση του απέναντι στο Μνημόνιο, μας προδιαθέτει για ένα και μόνο πράγμα:ο κ. Σαμαράς μετέχει ενεργά στην πολιτική διαχείριση της ευρύτερης πολιτικής επικαιρότητας. Και εξηγούμαι. Η "Πολιτική Άνοιξη" του κ. Σαμαρά λειτούργησε στο πλαίσιο ενός ζητήματος μείζονος - για την επικαιρότητα της εποχής - ζητήματος, του λεγόμενου "Μακεδονικού". Πράγματι, ο κ. Σαμαράς προσπάθησε τότε να εκφράσει με πολύ καθαρό τρόπο μια άποψη που βρήκε "ευήκοα ώτα" σε ένα διακομματικό ακροατήριο. Ανάλογη πολιτική επιλογή κάνει και σήμερα. Χρησιμοποιώντας ως πολιτική πλατφόρμα την "αντι-Μνημονιακή" θέση έχει κατορθώσει να συγκροτήσει ένα άτυπο "μέτωπο" που βρίσκει διακομματική συναίνεση. Κοινός ο τακτικός ελιγμός στα δύο διαφορετικά πεδία.

Συμπερασματικά:

Ο "άχρωμος" πατριωτικός λόγος λειτουργούσε συνεκτικά κάθε φορά που η κεντροδεξιά παράταξη περνούσε κρίση ταυτότητας ή κρίση ηγεσίας. Η συστέγαση υπό κοινή κομματική στέγη νεοφιλελεύθερων, "λαϊκών δεξιών", συντηρητικών κεντρώων κλπ είναι - όπως αποδεικνύεται από την αποχώρηση της κ. Μπακογιάννη - ανέφικτη. Θα θυμάστε τις "γέφυρες" του αείμνηστου Αβέρωφ. Αυτό το ρόλο της χρονικής γέφυρας μεταξύ της νεο-Καραμανλικής εποχής - που διεκόπη τον Οκτώβριο του 2009 - και μιας μελλοντικής, μη ορατής επί του παρόντος, κατάστασης της ελληνικής κεντροδεξιάς, παίζει ο κ. Σαμαράς. Ιστορικά, στην ίδια θέση βρέθηκε και ο ιδρυτής της "αβερωφικής" σχολής, όταν μετά την "δραπέτευση" του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Προεδρία της Δημοκρατίας και την "αλλαγή" του '81, με τον πατριωτικό πολιτικό λόγο οδήγησε - ως χρονική γέφυρα - τη Νέα Δημοκρατία στη νέα περίοδο τότε του κ. Μητσοτάκη.

Η "αντι-Μνημονιακή" στρατηγική του, ανεξάρτητα αν συμφωνεί μαζί της κανείς ή όχι, στην πραγματικότητα αποτέλεσε τη σανίδα σωτηρίας του κ. Σαμαρά στην ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας. Αντί στις επικείμενες δημοτικές εκλογές να καταγράψει την πρώτη του νίκη ή ήττα ο ίδιος ως νέος αρχηγός της παράταξης - και αντίστοιχα να κριθεί γι' αυτό - άλλαξε το διακύβευμα. Κανείς στη Νέα Δημοκρατία ή στο ευρύτερο πολιτικό σκηνικό δεν θα αξιολογήσει αν ο κ. Σαμαράς κατόρθωσε να ανατάξει και σε πιο βαθμό το βαρέως ηττηθέν κόμμα της Νέας Δημοκρατίας. Αντίθετα, αν τα ποσοστά της Νέας Δημοκρατίας εξακολουθούν να παραμένουν υπολειπόμενα δέκα μονάδες από εκείνα του ΠΑΣΟΚ, αλλά το "αντι-Μνημόνιο" έχει περάσει τότε ο κ. Σαμαράς θα έχει καταγράψει μια νίκη. Φανταστείτε να μην υπήρχε Μνημόνιο. Φανταστείτε ο κ. Σαμαράς να μην είχε το "αντι-Μνημόνιο" ως πολιτική πρόταση. Με την κ. Μπακογιάννη να έχει αποχωρήσει στη διάρκεια της αρχηγίας του κ. Σαμαρά. Ποια θα ήταν τα ποσοστά της Νέας Δημοκρατίας το βράδυ της 7ης Νοεμβρίου; Θα είχε μέσα σε ένα μόλις χρόνο καταφέρει να μην κάνει όχι μόνο πρόοδο στην εκλογική επιρροή, αλλά θα είχε χειριστεί και μια διάσπαση του κόμματος.



Πως συνδυάζεται τώρα ο συνεκτικός και άχρωμος πολιτικός λόγος της "σχολής Αβέρωφ" με την συντελεσθείσα διάσπαση; Το σφάλμα της Νέας Δημοκρατίας ήταν ακριβώς η "αντιγραφή" του τρόπου εκλογής του αρχηγού. Θα μου πεις τώρα διαφωνείς με το θεμέλιο της δημοκρατικής διαδικασίας που είναι η επιλογή του αρχηγού δια ψηφοφορίας και μάλιστα από τη βάση; Αν το εξετάσουμε ως θέμα αρχής συμφωνώ απεριόριστα όπως κάθε δημοκρατικός πολίτης. Αν όμως το εξετάσουμε από άποψης πολιτικής πρακτικής το θεωρώ μέγιστο σφάλμα. Γιατί; Μα ο αρχηγός κάθε κόμματος πρέπει να υπάρχει όχι μόνο για να ηγείται αλλά και να αμφισβητείται. Για να "απορροφά" τις εσωτερικές δονήσεις από τα ιδεολογικά ρεύματα που ενυπάρχουν σε κάθε κόμμα, να αναπροσαρμόζει τις θέσεις του με τέτοιο τρόπο ώστε να λειτουργεί ως έκφραση συνισταμένης. Αν αποκτήσει "αδιαμφισβήτητη νομιμοποίηση" - δηλαδή χωρίς διαδικασίες τακτής επανάληψης της εσωτερικής εκλογικής διαδικασίας - τότε κάθε διαφωνών με τον αρχηγό, αδυνατώντας βεβαίως να αμφισβητήσει την επιλογή της βάσης, και επειδή αναφερόμαστε σε κόμμα κι όχι σε χώρα, πολύ απλά αποχωρεί! Και ιδιαιτέρως αποχωρεί όταν το κόμμα δεν βρίσκεται εντός του συνδετικού ιστού της εξουσίας - όπως είναι τώρα το ΠΑΣΟΚ - και αναγκαστικά οδηγείται σε ένα κόμμα "συμπαθούντων" τον εκάστοτε αρχηγό. Είναι περίπου βέβαιο ότι και στο ΠΑΣΟΚ θα εμφανισθούν ανάλογα φαινόμενα όταν η "κόλλα" της εξουσίας πάψει να υπάρχει.

Τέλος, δυο τρεις γενικότερες σκέψεις για το χώρο της κεντροδεξιάς. Η Νέα Δημοκρατία διαπράττει - για δεύτερη φορά στην πρόσφατη ιστορία της - ένα σοβαρό στρατηγικό σφάλμα, του οποίου τις συνέπειες θα υποστεί μακροπρόθεσμα εκλογικά. Αρνείται τον εαυτό της και την ιδεολογική της ταυτότητα. Το ίδιο σφάλμα διέπραξε και ο κ. Καραμανλής - με τις γνωστές συνέπειες - κατά την περίοδο διακυβέρνησής του. Αντί να επανιδρύσει το Κράτος στη βάση των αρχών του φιλελευθερισμού, ενίσχυσε όλες τις εγγενείς αδυναμίες ενός "σοβιετικού τύπου" Δημοσίου, στο βωμό του πρόσκαιρου πολιτικού οφέλους. Σήμερα, αντί η Νέα Δημοκρατία να συγκροτήσει και να προβάλλει το δικό της Μνημόνιο, ένα αν θέλετε "ελληνικής προέλευσης" Μνημόνιο, παίζει το χαρτί του "αντι-Μνημονίου" και πάλι για τους ίδιους λόγους. Το πρόβλημα με τα μέτρα του Μνημονίου δεν είναι αν αυτά είναι ορθά ή όχι. Είναι ότι επεβλήθη από ξένους παίκτες, προφανώς για την εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων πρωτίστως και με τους δικούς τους ρυθμούς. Και το κεντρικό αίτιο αυτής της ιδιότυπης "κατοχής" δεν είναι άλλο από το γεγονός ότι η κατ' εξοχήν παράταξη που θα έπρεπε και θα όφειλε να έχει στο πρόγραμμά της αυτές τις κατευθύνσεις - ναι του Μνημονίου μην τρομάζετε! - δεν είναι άλλη από εκείνη που θα έπρεπε να εκφράζει η Νέα Δημοκρατία. Το πολιτικό "κενό" λοιπόν που άφησε η Νέα Δημοκρατία ήρθε νομοτελειακά και το κάλυψε ο ξένος παράγοντας. Άλλο πράγμα είναι ένα ελληνικό κόμμα - το οποίο επαγγέλλεται το φιλελευθερισμό - να προβάλλει το δικό του οικονομικό πρόγραμμα, να το προτείνει στο εκλογικό σώμα και στη συνέχεια να κρίνεται γι΄αυτό, και άλλο πράγμα είναι να επιβάλλεται από τον ξένο παράγοντα με επαχθείς όρους.

Ήταν ιδεολογική "υποχρέωση" της Νέας Δημοκρατίας να μειώσει το Δημόσιο. Όπως και ήταν να εξυγιάνει τις ΔΕΚΟ. Όπως και ήταν να προωθήσει την επιχειρηματικότητα. Να σταματήσει το θέμα των συμβασιούχων. Δεν το έκανε. Κι όχι μόνο αυτό αλλά λειτούργησε σε πολλές περιπτώσεις σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση. Αναγκαστικά λοιπόν θα το κάνει κάποιος άλλος αντί για τη Νέα Δημοκρατία και μάλιστα όχι Έλληνας. Το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας κρύφτηκε πίσω από αστεία ιδεολογήματα του τύπου "κοινωνικός φιλελευθερισμός", τα οποία επαναλαμβάνει ο κ. Σαμαράς. Ο "κοινωνικός φιλελευθερισμός" είναι υπαρκτός όσο υπαρκτοί είναι και οι όροι "βουδιστικός χριστιανισμός", "καπιταλιστικός κομμουνισμός" ή "γαυροβάζελος".