«Εξωστρεφής» υποτέλεια

Του Δημήτρη Καζάκη

Η απόφαση για άμεση εμπλο­κή της Ελλάδας στη στρα­τιωτική επέμβαση στη Λι­βύη, πρώτη φορά μετά την Κορέα, φανερώνει ακόμη μια φορά πόσο επικίνδυνη και πόσο αδίστα­κτη είναι η σημερινή κυβέρνηση. Ο πρωθυπουργός είπε στη Βουλή ότι η Ελλάδα παρέχει μόνο «επικουρική υποστήριξη και δεν συμμετέχει στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Λι­βύη», παρ’ ότι ολόκληρος ο διεθνής Τύπος στις ΗΠΑ, τη Γαλλία και τη Γερ­μανία βοά για τις δεσμεύσεις εμπλο­κής που έχει αναλάβει η Ελλάδα. Ει­δικά σε περίπτωση που οι ...

επιχειρή­σεις στη Λιβύη πάρουν σε μάκρος και απαιτήσουν, εκτός όλων των άλλων, χερσαία εισβολή.

Το γεγονός ότι ακόμη και η «επικου­ρική υποστήριξη» αντιβαίνει στις δι­ατάξεις του συντάγματος, που απαι­τούν ως μοναδική αποστολή των ενό­πλων δυνάμεων της χώρας την εθνική άμυνα, δεν φαίνεται να απασχολεί κα­νέναν στην κυβέρνηση.

Ο κ. Παπανδρέου χαρακτήρισε θέμα εθνικής σημασίας την κατάσταση στη Λιβύη και είπε: «Η Ελλάδα δεν πρόκει­ται να γίνει ο επιτήδειος ουδέτερος στις εξελίξεις στην περιοχή. Η στάση αυτή δεν θα............ βοηθούσε τα εθνικά συμ­φέροντα», ανέφερε ο πρωθυπουργός και δικαιολόγησε τις επιλογές της διε­θνούς κοινότητας για τη Λιβύη, ώστε, όπως ανέφερε, να αποφευχθεί η ομα­δική σφαγή αμάχων και ένα συνεπα­γόμενο μαζικό κύμα μετανάστευσης, καθώς και για να υπηρετηθούν οι δη­μοκρατικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή.

Το γεγονός είναι ότι ο κ. Παπανδρέ­ου και η παρέα του σίγουρα δεν είναι «επιτήδειοι ουδέτεροι»: έχουν απο­δείξει ότι είναι απλά επιτήδειοι. Η «επικουρική υποστήριξη» στην ιμπε­ριαλιστική σφαγή του λιβυκού λαού, προκειμένου να μετατραπεί η Λιβύη σε προτεκτοράτο των πετρελαϊκών και άλλων επιχειρηματικών συμφερόντων της αγοράς, έδωσε μια ακόμη ευκαι­ρία στη σημερινή κυβέρνηση να απο­δείξει πόσο ανοιχτή είναι στις διεθνείς αγορές και πόσο αξιόπιστη όταν ανα­λαμβάνει δεσμεύσεις έναντι του επεν­δυτικού υπόκοσμου που ακολουθεί τις στρατιές της Δύσης στις «ανθρωπιστι­κές επεμβάσεις» της ανά την υφήλιο.

«Ως χώρα έχουμε συμφέρον να συμβάλουμε στην ενίσχυση της διε­θνούς μας αξιοπιστίας χωρίς τη λογι­κή των δύο μέτρων και δύο σταθμών», ανέφερε ο κ. Παπανδρέου ξεκαθαρί­ζοντας ότι και η συμμετοχή σε επεμ­βάσεις αποτελεί μέρος της αποκατά­στασης της αξιοπιστίας στις διεθνείς αγορές.

Η συμμετοχή της κυβέρνησης Πα­πανδρέου δεν οφείλεται μόνο ή απλά στις προφανείς σχέσεις δουλικότητας που τη διακρίνει απέναντι στο ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ.

Συνιστά μια σοβαρή αλλα­γή του βασικού δόγματος της εξωτερι­κής πολιτικής, η οποία συνδέεται άρ­ρηκτα με την προσέγγιση με το Ισραήλ και αποκαλύπτει την ένταξη της Ελλά­δας στους πολεμικούς σχεδιασμούς των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου.

Συνιστά επιπλέον απόδειξη της σύμφυσης, της απροκάλυπτης ταύτι­σης αυτής της κυβέρνησης με τα πιο αδίστακτα και κερδοσκοπικά συμφέ­ροντα της διεθνούς αγοράς. Η εμπλο­κή της χώρας στις επιχειρήσεις στη Λιβύη εξυπηρετεί άριστα το καρτέλ πετρελαίου της Μεσογείου με έδρα τη Μασσαλία, στο οποίο περιλαμβά­νονται και τα πάλαι ποτέ κρατικά Ελ­ληνικά Πετρέλαια Α.Ε. Γι’ αυτό και η  Γαλλία, που οι δικές της πετρελαϊκές επιχειρήσεις, μαζί με την ισπανική Repsol, ηγούνται του καρτέλ, βιάστη­κε να επιτεθεί στη Λιβύη χωρίς να πε­ριμένει ούτε καν τις ΗΠΑ.

Ευκαιρία κερδοσκοπίας

Η επιχείρηση στη Λιβύη προσφέ­ρει μια ιδανική ευκαιρία κερδοσκο­πίας με τις τιμές του πετρελαίου, οι οποίες πολλοί παρατηρητές πιστεύ­ουν ότι μπορεί να εκτιναχθούν έως και τα 220 δολ. το βαρέλι στο τέλος του 2011. Προσφέρει επίσης την ευκαι­ρία για ανεξέλεγκτες ανατιμήσεις στις τιμές διύλισης, που αποφασίζονται στην έδρα του καρτέλ στη Μασσαλία και πληρώνει η ελληνική οικονομία στο μονοπώλιο του ομίλου Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε. Έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι ο όμιλος, που ουσι­αστικά μονοπωλεί τον τομέα διύλισης πετρελαίου και διακίνησης καυσίμων στη χώρα, παρουσίασε καθαρά κέρδη το 2010 της τάξης των 180 εκατ. ευ-ρώ, παρά την κρίση και τη συρρίκνωση της οικονομίας.

Ο κύριος διευθύνων σύμβουλος του ομίλου σχολίασε: «Πετύχαμε ικανο­ποιητικά αποτελέσματα λόγω του κα­λύτερου διεθνούς περιβάλλοντος δι­ύλισης, της αύξησης των τιμών πετρε­λαίου, της ενδυνάμωσης του δολαρίου καθώς και της σημαντικής προόδου στα έργα βελτίωσης αποδοτικότητας, τα οποία αντιστάθμισαν το δυσμενές περιβάλλον στην εγχώρια αγορά».

Με άλλα λόγια τα Ελληνικά Πετρέ­λαια εξαρτούν την κερδοφορία τους από τη χειραγώγηση των τιμών, την κερδοσκοπία σε διεθνές επίπεδο και φυσικά την «εξωστρέφειά» τους. Δη­λαδή την επέκταση σε γειτονικές χώ­ρες με τον έλεγχο της διύλισης στο κράτος των Σκοπίων, αλλά και με την ΕΚΟ, η οποία ελέγχει σημαντικό μέ­ρος του δικτύου καυσίμων σε Σερβία και Βουλγαρία, όπου σημείωσε αύξηση κερδών το 2010 κατά 25%. Ένας από τους λόγους ήταν και η αυξημένη κίνηση από Βορειοελλαδίτες που με­ταβαίνουν σ’ αυτές τις χώρες για να γεμίσουν τα ρεζερβουάρ με χαμηλό­τερες τιμές.

Την κερδοσκοπία με τις τιμές και την αυξανόμενη εξωστρέφεια του μονο­πωλίου της διύλισης, αλλά και του δι­εθνούς καρτέλ καυσίμων υπηρετεί, εκτός όλων των άλλων, η εμπλοκή της κυβέρνησης στον τυχοδιωκτισμό του ΝΑΤΟ στη Λιβύη. Άλλωστε ο πρωθυ­πουργός της χώρας δεν χάνει ευκαιρία να θριαμβολογεί για τη δυναμική των εξαγωγών τους τελευταίους μήνες, η οποία οφείλεται κατά κύριο λόγο σε μια εντυπωσιακή άνοδο της εξαγωγής πετρελαιοειδών γύρω στο 25%. Ούτε εμιράτο πετρελαίων να ήταν η Ελλάδα. Αν και πολύ φοβάμαι ότι η χώρα έχει μετατραπεί σε τυπικό εμιράτο, όχι πε­τρελαίων, αλλά τυχοδιωκτών της οικο­νομίας και της πολιτικής.

Αυτή ακριβώς η ταύτιση συμφερό­ντων κυβέρνησης, μονοπωλίων και καρτέλ, ειδικά στον τομέα του πετρε­λαίου και των καυσίμων, αλλά και σε άλλους τομείς, ανοίγει ένα νέο κεφά­λαιο που θα σημάνει την άμεση εμπλο­κή της χώρας σε πολύ άσχημες περι­πέτειες στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και τα Βαλκάνια, καθώς η Δύση επέ­λεξε να την αναφλέξει με αυτόν τον τρόπο. Κι όλα αυτά για να ενισχυθεί η «επιχειρηματική εξωστρέφεια» της ελληνικής οικονομίας.

«Τέλος» η εσωτερική αγορά

Θα πρέπει να έχουμε καθαρό ότι, καθώς η εσωτερική αγορά πεθαίνει, χάνει κάθε δυναμική τζίρου και αγο­ραστικής δύναμης, το μόνο που μένει για μια πολιτική εξουσία που αρνείται να σπάσει τα δεσμά της εξάρτησης και της υποτέλειας είναι η εξωστρέφεια. Τι σημαίνει αυτό; Ότι οι κυβερνήσεις από εδώ και μπρος θα είναι πιο επιρ­ρεπείς και πρόθυμες να ενισχύσουν τυχοδιωκτικές επιχειρήσεις στο εξω­τερικό επ’ ωφελεία οικονομικών ομί­λων και επιχειρηματικών συμφερό­ντων που δεν ενδιαφέρονται πια τόσο για την εγχώρια αγορά.

Άλλωστε η προοπτική είναι, με ή χωρίς δημόσιο χρέος, να συρρικνω­θεί δραματικά η εγχώρια καταναλωτι­κή ζήτηση τόσο των νοικοκυριών όσο και του κράτους. Αυτό σημαίνει ότι δεν προβλέπεται ανάκαμψη της εσωτερι­κής αγοράς τουλάχιστον στο μεσοπρό­θεσμο μέλλον. Γι’ αυτό δίνεται τέτοια έμφαση στη λεγόμενη εξωστρέφεια των επιχειρήσεων και της οικονομίας.

Οι πολιτικές του μνημονίου δεν συ­ντρίβουν μόνο τις βιοτικές λειτουργίες της εγχώριας αγοράς σε επίπεδο εισο­δημάτων, παραγωγής και αγοραστικής δύναμης, αλλά και την προοπτι­κή της. Στο νέο αναπτυξιακό πρότυπο που σφυρηλατείται με όλη τη βαρβα­ρότητα που διακρίνει το ΔΝΤ και την Ε.Ε. η εγχώρια αγορά θα επιβιώνει μό­νο ως απόηχος των εξωστρεφών δρα­στηριοτήτων και εξαγωγικών επιδό­σεων συγκεκριμένων μονοπωλιακών ομίλων. Κι όχι ως εσωτερική έκφραση της αγοραστικής δύναμης κυρίως των λαϊκών εισοδημάτων, όπως συνέβαι­νε μέχρι την Τετάρτη.

Αυτό σημαίνει, αφενός, ότι οι επι­χειρήσεις, ιδίως οι μικρές και μεσαί­ες, που εξαρτώνται από την εσωτε­ρική αγορά, δεν έχουν ούτε παρόν ούτε, πολύ περισσότερο, μέλλον. Θα επιβιώσουν μόνο εκείνες που θα λει­τουργούν ως υπεργολάβοι των μεγά­λων καρτέλ εξαγωγικού ή εξωστρε­φούς χαρακτήρα.

Σημαίνει αφετέρου ότι η χώρα με­τατρέπεται ανοιχτά σε εφαλτήριο τυ­χοδιωκτικών επιχειρήσεων από και προς το εξωτερικό, τόσο στο επίπεδο της οικονομίας όσο και στο επίπεδο της πολιτικής. Με άλλα λόγια η ίδια η επιβίωσή της θα εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από το πόσο ανοιχτή θα είναι στις πιο αδίστακτες δυνάμεις της διεθνούς αγοράς και της διεθνούς πο­λιτικής. Κι αυτό είναι που θα τη σπρώ­χνει συνεχώς σε μια όλο και πιο ενερ­γό συμμετοχή σε ιμπεριαλιστικούς τυχοδιωκτισμούς, σε πολεμικές εμπλο­κές, σε βίαιες αλλαγές συνόρων και σε κάθε είδους στρατιωτικοπολιτικές επιχειρήσεις αναδιάταξης σφαιρών επιρροής.

Μπορεί πράγματι η τωρινή κυβέρ­νηση να είναι η χειρότερη, η πιο αδί­στακτη και η πιο επικίνδυνη για τη χώ­ρα που έχει υπάρξει από την εποχή του εμφυλίου, αλλά αυτό δεν οφείλε­ται απλώς στον κ. Παπανδρέου και την παρέα του. Οφείλεται πρώτα και κύ­ρια στο πώς οικοδομείται η οικονομία και η πολιτική της χώρας υπό το κα­θεστώς χρεοκοπίας που έχει επιβλη­θεί στον εργαζόμενο λαό. Γι’ αυτό δεν μπορούμε να απαλλαγούμε από αυτή την καταστροφική προοπτική μόνο με το να ξεφορτωθούμε την κυβέρνηση Παπανδρέου, έστω κι αν κάτι τέτοιο αποτελεί πρώτη και βασική προϋπό­θεση για οτιδήποτε άλλο.

Χρειάζεται ανατροπή των κυρίαρ­χων επιλογών και πλαισίων άσκησης πολιτικής. Χρειάζεται ανατροπή ολό­κληρου του καθεστώτος που οικοδο­μείται υπό την κηδεμονία του ΔΝΤ και της Ε.Ε. Χρειάζεται το τσάκισμα όλων των μονοπωλιακών καταστάσεων, των καρτέλ και των τραστ που κυρι­αρχούν στην ελληνική οικονομία και αναπαράγονται στη διακυβέρνηση της χώρας μέσα από το υπάρχον πο­λιτικό σύστημα.

Ευρωπαϊκή δυστοκία για ευρωπακέτο

Οι υπουργοί Οικονομικών κατέληξαν τη Δευτέρα σε ένα συνολικό πακέτο για το ευρώ, που αφορά τόσο το προσωρινό Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας όσο και τον Μόνιμο Μηχανισμό Στήριξης του ευρώ. Η συμφωνία που πέτυχε το Eurogroup για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ΕΜΣ) είναι ιδιαίτερης σημασίας και θα οδηγήσει στη συνολική λύση της κρίσης χρεών στην ευρωζώνη, επισήμανε από τις Βρυξέλλες ο Αμαντέο Αλταφάζ, εκπρόσωπος του επιτρό­που Οικονομίας Όλι Ρεν.

Κατά την τακτική ενημέρωση της Επιτροπής προς τους δημοσιογράφους, ο Αλταφάζ τόνισε ότι η συμφωνία, που θα ισχύσει από τον Ιούνιο του 2013, οδηγεί στην επικύρωση της συνολικής λύσης στην κρίση χρέους, «για την οποία όλοι εργάστηκαν σκληρά τον τελευταίο μήνα». Επανέλαβε ότι θεμελιώδης παράγοντας γι’ αυτή τη συνολική λύση είναι το πακέτο περί οικονομικής διακυβέρνησης. Στο πακέτο αυτό περιλαμβάνονται οι υπο­χρεώσεις των κρατών - μελών για δημοσιο­νομική προσαρμογή, τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε εθνικό επίπεδο για δημοσιονομι­κή σταθεροποίηση, αλλά και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

Οι γερμανικές εφημερίδες αναφέρθηκαν στη συμφωνία με τίτλους όπως «190 δισ. από το Βερολίνο για το ευρωπακέτο διάσωσης» ή «Η Γερμανία επωμίζεται πάνω από το ένα τρίτο της συνολικής επιβάρυνσης». Χαρακτηριστικό είναι το ρεπορτάζ της οικονομικής εφημερί­δας «Handelsblatt» (21.3): «Η Γερμανία θα διασφαλίσει στο μέλλον εγγυήσεις για το ευρώ ύψους εκατοντάδων δισ. Η εισφορά της μεγαλύτερης χώρας της ευρωζώνης στον και­νούργιο μηχανισμό διαχείρισης των κρίσεων κυμαίνεται γύρω στα 190 δισ. ευρώ».

Πάνε για Ιούνιο

Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε τόνισε στη σύνοδο των υπουργών Οικονομικών ότι το ευρώ συνι­στά ζωτικό συμφέρον για τη Γερμανία: «Η αποτυχία του συνεπάγεται ανυπολόγιστες οικονομικές συνέπειες για τη Γερμανία, για τις οποίες δεν θα μπορούσε κανείς να αναλάβει την ευθύνη».

Ωστόσο ανοιχτό παραμένει όμως ακόμη το πώς θα διευρυνθεί το πλαφόν του προσωρινού μηχανισμού στήριξης στα 440 δισ. ευρώ από τα μέχρι τώρα 250. Εάν συνυπολογιστούν μόνον εγγυήσεις, τότε η Γερμανία θα πρέπει να εγγυηθεί 190 δισ. ευρώ αντί των μέχρι τώρα 120. Σύμφωνα με τον κ. Σόιμπλε, όλες οι αλλαγές για τη σταθεροποίηση του ευρώ θα πρέπει να εγκριθούν το αργότερο μέχρι τον Ιούνιο από τα εθνικά κοινοβούλια των χωρών της ευρωζώνης.

Με άλλα λόγια, τίποτε δεν είναι σίγουρο σχε­τικά με τον μηχανισμό ελεγχόμενων χρεοκο­πιών που ετοιμάζει η ευρωζώνη. Ουσιαστικά παραπέμπεται στον Ιούνιο του 2011, αφού τα εθνικά κοινοβούλια αποφασίσουν την αυ­τοκατάργησή τους μέσα από την έγκριση του πακέτου της «οικονομικής διακυβέρνησης» που προωθείται.

Πιέζουν αφόρητα οι αγορές για... «λύση»

Στην πράξη η Γερμανία, πρωτίστως, αλλά και άλλες χώρες του «σκληρού πυρήνα» προσπα­θούν να μεταθέσουν το όλο πρόβλημα για αρ­γότερα.

Γνωρίζουν πολύ καλά ότι η δέσμευση στον μηχανισμό ελεγχόμενων χρεοκοπιών της ευρωζώνης μπορεί να ενθουσιάσει τους κερδοσκό­πους και τις αγορές, αλλά θα σημάνει πολύ μεγάλα δημοσιονομικά βάρη ακόμη και για τις ισχυρές οικονομίες.

Γνωρίζουν επίσης ότι ο μηχανισμός αυτός, από τη στιγμή που θα αναλάβει την αγορά κρα­τικών ομολόγων και τη χρηματοδοτική στήριξη των υπό χρεοκοπία χωρών, θα αναγκαστεί αργά ή γρήγορα να καταφύγει στο ευρωομόλογο. Κάτι που με τη σειρά του θα ανεβάσει τα κόστη δανεισμού για οικονομίες όπως της Γερμανίας και θα κάνει αναγκαία την υιοθέτηση των παράλληλων ευρώ, δηλαδή του σκληρού ευρώ και μια σειράς μαλακών ευρώ στη χρεοκοπημένη περιφέρεια της ευρωζώνης. Κάτι που απ’ ό,τι φαίνεται επιθυ­μούν διακαώς οι αγορές.

Αυτή την αναβλητικότητα των ηγετών και των κρατών - μελών της ευρωζώνης εισέπραξαν και

οι αγορές. Γι’ αυτό από την επομένη άρχισαν να πιέζουν ξανά άγρια. Μεγάλη άνοδο σημείωσαν την Τρίτη τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων στην Ελλάδα, αλλά και στην Ιρλανδία. Το spread στον 10ετή τίτλο ενισχύθηκε κατά 25 μονάδες περίπου, καθώς οι επενδυτές ανησυχούν για το ενδεχόμενο να μην συμφωνήσουν άμεσα οι χώ­ρες της Ε.Ε. στη λύση - πακέτο για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους. Ανησυχούν δηλαδή για τη διαφαινόμενη αναβολή για τον Ιούνιο και φυσικά θεωρούν αδιανόητη την αναμονή έως το 2013.

Αβεβαιότητα

«Δεν έχουν φτάσει ακόμα σε συμφωνία για τον σημερινό (προσωρινό) μηχανισμό. Κάνουν μικρά βήματα κάθε φορά. Υπάρχει ακόμα έντονη αβεβαιότητα», είπε στο Bloomberg οικονομολόγος της Rabobank Groep. Το επιτόκιο στο ελληνικό 2ετές ομόλογο σκαρφάλωσε μέχρι το 14,91%, σημειώνοντας την υψηλότερη άνοδο από τις 9 Μαρτίου, ενώ αργότερα υποχώρησε ελαφρά στο 14,85% με άνοδο 0,41% (41 μονάδες βάσης).

Κι όλα αυτά την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση αντιμετωπίζει έντονο ταμιακό πρόβλημα με το έλλειμμα να φτάνει τα 1,8 δισ. ευρώ αυτόν τον μήνα, χωρίς να μπορεί να το ανακουφίσει ούτε καν με έκδοση εντόκων γραμματίων. Θυμίζουμε ότι η σχεδιασμένη έκδοση για τον Μάρτιο ανα­βλήθηκε αμέσως μετά τη «μεγάλη επιτυχία» της έκτακτης συνόδου της 11ης του μηνός.

Κι έτσι αυτή τη «μεγάλη επιτυχία» της κυβέρ­νησης θα την πληρώσουν η υγεία με την ακόμη μεγαλύτερη ασφυξία των δημόσιων νοσοκομεί­ων, η παιδεία με περισσότερες περικοπές και κλεισίματα σχολείων, οι εργαζόμενοι και οι συ­νταξιούχοι, αλλά και γενικότερα η λειτουργία του Δημοσίου. Εν αναμονή νέων χειρότερων μέτρων και «παρεμβάσεων» προς όφελος των δανει­στών, κατ’ επιταγή των εκκαθαριστών της χώρας και των τοποτηρητών του πολύτιμου ευρώ.

Δημήτρης Καζάκης  Οικονομολόγος – Αναλυτής